زمان تقریبی مطالعه: 2 دقیقه
 

رابطه غیر زمانی





رابطه غير زمانی، از اصطلاحات علم منطق بوده و به لفظ دالّ بر فعلیت یا استمرار نسبت حکمیه، بدون دلالت بر زمان معیّن اطلاق می‌شود.


۱ - توضیح اجمالی



رابطه غير زمانی، از اصطلاحات علم منطق بوده و به لفظ دالّ بر فعلیت یا استمرار نسبت حکمیه، بدون دلالت بر زمان معیّن اطلاق می‌شود.

۲ - اقسام رابطه



رابطه بر دو قسم است:
۱- رابطه زمانی
۲- رابطه غیر زمانی، آن است که بر فعلیت یا استمرار ثبوت محمول برای موضوع دلالت می‌کند و هیچ‌گونه دلالتی بر زمان معینی (که ظرف نسبت است) ندارد؛
مثل: «فلانی نویسنده است» یعنی فعلاً نویسندگی برایش ثابت است و «خدا دانا است» که بر استمرار حکم دلالت می‌کند.
در زبان عربی، این قسم کمتر در لفظ ذکر می‌شود و نویسندگان منطق، چون لفظی معادل «است» نیافته‌اند، به جای آن لفظ «هو»، «هی» و نظایر آن را به عنوان رابطه غیر زمانی به کار برده‌اند، هر چند این الفاظ در اصل، اسم‌اند، نه ادات و گاهی هم مشتقات افعال ناقصه، مثل «کائنٌ» و «صائرٌ» را رابطه قرار می‌دهند و مثلاً می‌گویند: «زیدٌ کائنٌ قائماً (زید ایستاده است) یا زیدٌ صائرٌ جالساً (زید نشسته است)».
رابطه غیر زمانی اقسام و مصادیقی دارد؛ مانند: رابطه حرکتی، است، استین، نیست و ضمایر (رابطه).
[۲] تفتازانی، عبدالله بن شهابالدین، الحاشیه، ص ۵۶.
[۳] ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (المنطق)، ج ۱، جزء ۳، ص۷۶.
[۴] قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۳۶-۳۷.
[۵] قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۸۷.
[۶] مجتهدخراسانی(شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۵۴.
[۷] مجتهدخراسانی(شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۰.
[۸] خوانساری، محمد، منطق صورى، ص۲۲-۲۳.


۳ - پانویس


 
۱. مشکوة الدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه تالیف صدرالدین شیرازی، ص۲۵۱.    
۲. تفتازانی، عبدالله بن شهابالدین، الحاشیه، ص ۵۶.
۳. ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (المنطق)، ج ۱، جزء ۳، ص۷۶.
۴. قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۳۶-۳۷.
۵. قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۸۷.
۶. مجتهدخراسانی(شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۵۴.
۷. مجتهدخراسانی(شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۰.
۸. خوانساری، محمد، منطق صورى، ص۲۲-۲۳.


۴ - منبع



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «رابطه غیر زمانی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۲۹.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.