رابطه غیر زمانیرابطه غير زمانی، از اصطلاحات علم منطق بوده و به لفظ دالّ بر فعلیت یا استمرار نسبت حکمیه، بدون دلالت بر زمان معیّن اطلاق می‌شود. ۱ - توضیح اجمالیرابطه غير زمانی، از اصطلاحات علم منطق بوده و به لفظ دالّ بر فعلیت یا استمرار نسبت حکمیه، بدون دلالت بر زمان معیّن اطلاق می‌شود. ۲ - اقسام رابطهرابطه بر دو قسم است: ۱- رابطه زمانی ۲- رابطه غیر زمانی، آن است که بر فعلیت یا استمرار ثبوت محمول برای موضوع دلالت می‌کند و هیچ‌گونه دلالتی بر زمان معینی (که ظرف نسبت است) ندارد؛ مثل: «فلانی نویسنده است» یعنی فعلاً نویسندگی برایش ثابت است و «خدا دانا است» که بر استمرار حکم دلالت می‌کند. [۱]
مشکوة الدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه تالیف صدرالدین شیرازی، ص۲۵۱.
در زبان عربی، این قسم کمتر در لفظ ذکر می‌شود و نویسندگان منطق، چون لفظی معادل «است» نیافته‌اند، به جای آن لفظ «هو»، «هی» و نظایر آن را به عنوان رابطه غیر زمانی به کار برده‌اند، هر چند این الفاظ در اصل، اسم‌اند، نه ادات و گاهی هم مشتقات افعال ناقصه، مثل «کائنٌ» و «صائرٌ» را رابطه قرار می‌دهند و مثلاً می‌گویند: «زیدٌ کائنٌ قائماً (زید ایستاده است) یا زیدٌ صائرٌ جالساً (زید نشسته است)». رابطه غیر زمانی اقسام و مصادیقی دارد؛ مانند: رابطه حرکتی، است، استین، نیست و ضمایر (رابطه). [۲]
تفتازانی، عبدالله بن شهابالدین، الحاشیه، ص ۵۶.
[۳]
ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (المنطق)، ج ۱، جزء ۳، ص۷۶.
[۴]
قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۳۶-۳۷.
[۵]
قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۸۷.
[۶]
مجتهدخراسانی(شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۵۴.
[۷]
مجتهدخراسانی(شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۰.
[۸]
خوانساری، محمد، منطق صورى، ص۲۲-۲۳.
۳ - پانویس
۴ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «رابطه غیر زمانی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۲۹. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی
|